Ceviz (Juglans Regia L.)
Ceviz, (Juglans regia L.) Juglandaceae (cevizgiller) familyasının Juglans cinsinden, tek tüysü yaprakları karşılıklı dizilmiş ve aromatik kokulu ağaç türlerinin ve bu ağaçların meyvelerinin ortak adıdır. Kışın yaprağını döken ağaçlardır. Genç sürgünlerin özü bölmelidir. Tomurcuklar az sayıda pullarla örtülmüştür. Yaprakçıkların kenarları bazı türlerde ince dişli, bazıları ise düzdür (tam kenarlı). Yaprakçık sayısı türlere göre 5-23 arasında değişir.
Tarih boyunca insanlar, bazı hastalıklarının giderilmesi için cevizi kullanmışlardır. Ceviz içi; idrar söktürücü, taş dökücü, kolesterol düşürücü, astım, kronik öksürük, kansızlık, hamilelik boyunca kusmayı önleyici, kilo aldırıcı ve sakinleştirici olarak kullanıldığı bildirilmektedir. Ceviz Dünyanın Sağlıklı Gıdalar derecelemesine göre omega-3 asit içeriği bakımdan mükemmel, manganez bakımından en iyi, bakır ve triptofan bakımından iyi olarak sınıflandırılmaktadır. Vücudumuz ceviz ve balık haricinde yeterli omega-3 yağ gereksinimini karşılayamamaktadır. Cevizin gerek tıbbi tedavilerin yanında destekleyici olarak, gerekse beslenme açısından önemli yeri olması fonksiyonel bir gıda olarak tanımlanmasını doğrulamaktadır. İçerdiği esansiyel yağ asitleri ve polifenol içeriği ile kalp damar hastalıklarından korunmada tüketimi vazgeçilmez olan fonksiyonel bir gıdadır. Esansiyel yağ asitlerinden Omega 3 ve Omega 6’nın insan beslenmesindeki önemi tartışılmazdır. Anne karnındaki bebeklik evresinden, yaşamın sonuna kadar geçen süreç içinde bu yağ asitlerinin vücuda alınması zorunludur. Özellikle beyin gelişimine büyük katkısı olan esansiyel yağ asitleri, cevizin tüketimi yoluyla sağlanabilmektedir. Bunun sonucunda ceviz tüketiminin önemi topluma duyurulmalı ve tüketimi arttırılmalıdır. Bu amaçla birçok gıdanın üretiminde cevizin kullanımı ile toplumun tüketim alışkanlığını artırmada katkısı olabileceği düşünülmektedir.
Cevizdeki yüksek orandaki omega-3 yağ asitleri kalp hastalıklarını, inmeyi, diyabeti, yüksek kan basıncını ve klinik depresyonu azaltmaktadır. Ceviz tüketimi kandaki kolesterol seviyesini düşürerek , kalp atışlarında düzensizliği önlemeye yardımcıdır. Fitosteroller, kalın bağırsak, göğüs ve prostat kanseri gibi kanser türlerinden korunmanızı sağlayarak, bağışıklık sisteminizi güçlendirir. Damarlarda daha az pıhtılaşma özelliği olan kan tipinin üretimine ve iyi kolesterol oranının kötü kolesterol oranına göre artmasına yardım ederek, kolesterolün damarları tıkama aşamasında önemli bir adım olan şişme ve kızarıklığı azaltmaya yardımcıdır. l-arginin kan damarlarının iç tarafının pürüzsüz ve düzgün olmasını sağlayarak kan-damar sisteminin rahatlamasını sağlar. Cevizdeki yağ asitlerinin kalp hastalıklarını önlemeye yardımcı etkileri bulunmaktadır. Yağ profili, fitosteroller ve magnezyum, safra taşı oluşumunu önleyici etkiye sahiptir. Melatonin, gece çalışan ve zaman farkından dolayı uyku düzensizliği çeken kişilerde uyuma rahatsızlıklarını gidermeye yardımcıdır. Güçlü bir antioksidandır.
Dünya genelinde bulunan birçok farklı ceviz türü içinde Juglans regia L. büyüklüğü, ince kabuğu, kolay kırılması ve tadı nedeniyle en fazla yetiştirilen ve ticari öneme sahip olan türdür. Ceviz, temel besin öğeleri yönünden incelendiğinde; %13.6-22.3 oranında protein, %56.4-70.6 oranında yağ ve %2 civarında kül içerdiği bildirilmektedir. Ceviz yağının; %72 çoklu doymamış yağ asidi (%59 linoleik [n-6], %13 αlinolenik [n-3]), %18 tekli doymamış yağ asidi (oleik asit) ve %10 doymuş yağ asidi içerdiği bilinmektedir. Ceviz içi bileşiminde yağda çözünen vitaminlerden A ve E vitaminleri, suda çözünenlerden C, B1, B2, folik asit, pantotenik asit ve niasin , minerallerden; demir, çinko, bakır, magnezyum ve fosfor bulunmaktadır. Cevizin iyi bir manganez ve bakır kaynağı olduğu; bu iki mineralin antioksidan korumasındaki önemli enzimlerde temel mineraller olarak kullanıldığı bildirilmiştir. Bunun yanı sıra lif içeriği nedeniyle insan sindirim sisteminde yararlı bir görev üstlenmektedir
Aynı zamanda cevizde juglon adı verilen allelokimyasal üretir ki; Bu allelokimyasal bir bitki türüne olumsuz, bir diğerine ise olumlu etki gösterebilir Cevizde allelopatik etki, normalde toksik olmayan, renksiz, yapraklarda, sürgünlerde, meyvenin yeşil kabuğunda ve köklerde sentezlenen hidrojuglon isimli allelokimyasalın; hava veya toprakla temas ettiğinde oksitlenerek zehirli bir formu olan juglon’a (5-hydroxy-1,4-naphthalenedione) dönüşmesiyle ortaya çıkmaktadır. Bitki türlerinin juglon’a olan hassasiyetleri çok farklıdır. Juglon’a en hassas bitkilerin başında; tere, domates, yonca, elma, armut, böğürtlen, kızıl çam ve beyaz 6 çam gelir. Juglon’a toleranslı bitkiler ise; kavun, üçgül, düğün çiçeği, çuha çiçeği, süsen, zambak, üzüm, meşe ve ardıç gibi bitkilerdir. Juglon yalnızca birçok bitkiye karşı allelokimyasal oluşu; tohum çimlenmesini ve gelişimini bastırıcı olarak değil, aynı zamanda çingene güvesi Lymantria dispar ve promethean güvesi Callosamia promethea’ yı da içeren böceklere karşı toksik etkisi ile de bilinir.
Bahçelievler Mah. 430 sok. No: 19 Torbalı / İZMİR / TÜRKİYE